Hợp đồng bảo hiểm là văn bản quan trọng giúp đảm bảo quyền lợi tài chính cho người tham gia khi có rủi ro xảy ra. Nhưng không phải ai cũng hiểu rõ hợp đồng bảo hiểm là gì, đặc điểm thế nào và cần lưu ý gì khi ký kết? Nếu bạn cũng đang có những băn khoăn này, hãy đọc tiếp bài viết dưới đây để có giải đáp chi tiết.
1. Hợp đồng bảo hiểm là gì và gồm những nội dung nào?
Hợp đồng bảo hiểm là thỏa thuận pháp lý giữa bên bán bảo hiểm và bên mua bảo hiểm. Theo đó, bên bán bảo hiểm cam kết chi trả một khoản tiền bảo hiểm cho bên mua hoặc người thụ hưởng khi xảy ra sự kiện bảo hiểm đã được quy định trong hợp đồng. Đổi lại, bên mua bảo hiểm có nghĩa vụ thanh toán một khoản phí bảo hiểm, có thể là định kỳ hoặc một lần tùy theo điều khoản trong hợp đồng.
Theo quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, các loại hợp đồng bảo hiểm bao gồm các nội dung sau:
- Thông tin cơ bản về các bên tham gia và các bên có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến hợp đồng bảo hiểm.
- Đối tượng bảo hiểm có thể là các yếu tố nhân thân như sức khỏe, tính mạng của con người, hoặc tài sản cần được bảo vệ.
- Phạm vi bảo hiểm, quy tắc, điều kiện và điều khoản bảo hiểm chi tiết.
- Mức thanh toán mà công ty bảo hiểm phải chi trả, giá trị tài sản được bảo hiểm hoặc giới hạn trách nhiệm bảo hiểm.
- Quyền lợi, trách nhiệm của các bên tham gia bảo hiểm.
- Thời gian hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực và thời hạn bảo hiểm.
- Mức phí bảo hiểm mà bên mua bảo hiểm phải trả và phương thức đóng phí.
- Quy định phương thức giải quyết tranh chấp giữa các bên nếu có sự bất đồng hoặc mâu thuẫn.
- Cách thức bồi thường và thanh toán tiền bảo hiểm khi sự kiện bảo hiểm xảy ra.
2. Tìm hiểu các loại hợp đồng bảo hiểm phổ biến hiện nay
Hợp đồng bảo hiểm gồm nhiều hình thức khác nhau, mỗi loại đáp ứng nhu cầu bảo vệ tài chính cho các rủi ro mà cá nhân hoặc tổ chức có thể gặp phải.
2.1. Hợp đồng bảo hiểm sức khỏe
Đây loại hình bảo hiểm dành cho trường hợp người được bảo hiểm gặp phải các sự kiện như thương tật, tai nạn, hoặc cần chăm sóc sức khỏe. Mức chi trả được thực hiện theo thỏa thuận trong hợp đồng, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính khi phát sinh chi phí y tế.
Các loại hợp đồng bảo hiểm sức khỏe thường có thời hạn ngắn, thông thường chỉ 1 năm, và yêu cầu đóng phí một lần duy nhất để hưởng quyền lợi.
2.2. Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ
Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ cá nhân là giải pháp tài chính hiệu quả, hỗ trợ bạn và gia đình vượt qua rủi ro như tai nạn, bệnh hiểm nghèo, hoặc mất khả năng lao động. Các quy định về hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là gì xác định rõ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm và điều kiện chi trả trong các tình huống cụ thể.
Trong số các loại hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm trọn đời là loại hình bảo hiểm phổ biến nhất; bên cạnh đó, còn có bảo hiểm tử kỳ, bảo hiểm sinh kỳ,… đáp ứng các nhu cầu khác nhau như bảo vệ tài chính, tích lũy lâu dài.
2.3. Hợp đồng bảo hiểm tài sản
Để phòng ngừa các rủi ro như cháy nổ, trộm cắp, va chạm hay các nguy cơ gây tổn thất tài sản, bạn có thể lựa chọn hợp đồng bảo hiểm tài sản. Các hình thức bồi thường bảo hiểm tài sản thường là thanh toán theo giá trị tài sản hoặc thay thế, sửa chữa nếu có thể.
Các loại bảo hiểm tài sản gồm bảo hiểm cháy nổ bắt buộc, bảo hiểm cháy và các rủi ro đặc biệt khác, bảo hiểm hàng hóa vận chuyển,…
2.4. Hợp đồng bảo hiểm thiệt hại
Hợp đồng này bồi thường cho người được bảo hiểm những tổn thất về tài sản do các sự kiện bất ngờ như tai nạn, hỏa hoạn hoặc mất mát tài sản. Doanh nghiệp bảo hiểm sẽ chi trả theo mức độ thiệt hại thực tế, nhưng không vượt quá giới hạn trách nhiệm đã thỏa thuận, giúp bạn khôi phục lại những tổn thất đã gánh chịu.
2.5. Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm
Đối tượng bảo hiểm của loại hợp đồng này là trách nhiệm dân sự mà người được bảo hiểm phải chịu đối với bên thứ ba, phát sinh từ các hành động của mình gây ra thiệt hại cho người khác. Điều này có thể bao gồm việc bồi thường thiệt hại về tài sản, sức khỏe hoặc tính mạng của người khác do sự bất cẩn hoặc lỗi của người được bảo hiểm, theo yêu cầu của pháp luật.
3. Đặc điểm cơ bản của hợp đồng bảo hiểm
Để hiểu rõ hợp đồng bảo hiểm là gì, bạn cần xem xét các đặc điểm chính của loại hợp đồng đặc thù này. Những yếu tố sau không chỉ thể hiện tính chất đặc trưng mà còn đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của cả hai bên khi tham gia các loại hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, tài sản…
- Song vụ: Đây là nguyên tắc cốt lõi đảm bảo sự cân bằng quyền lợi giữa các bên. Cụ thể, doanh nghiệp bảo hiểm cam kết chi trả khi xảy ra sự kiện bảo hiểm, còn bên mua có trách nhiệm thanh toán phí bảo hiểm theo định kỳ.
- Tương thuận: Hợp đồng chỉ có hiệu lực khi có sự đồng ý tự nguyện từ cả hai phía, được xác nhận qua việc ký kết. Điều này đặc biệt cần thiết khi ký hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, thường có các điều khoản tài chính có thể kéo dài đến 5, 10, 20 năm hoặc trọn đời.
- Rủi ro ngẫu nhiên: Một đặc điểm quan trọng của hợp đồng bảo hiểm là bảo vệ trước những rủi ro không thể đoán trước. Những sự kiện như tai nạn hay thiên tai, phải mang tính ngẫu nhiên và không do lỗi cố ý của bất kỳ bên nào.
- Trung thực tuyệt đối: Sự trung thực là yêu cầu bắt buộc trong mọi giai đoạn của hợp đồng, từ khi cung cấp thông tin cho đến khi thực hiện nghĩa vụ. Vì vậy, bên mua cần khai báo đầy đủ, chính xác các yếu tố liên quan, trong khi bên bán phải công khai các điều kiện, quyền lợi và trách nhiệm được nêu trong hợp đồng.
- Bồi thường: Công ty bảo hiểm phải thanh toán hoặc bù đắp thiệt hại theo đúng cam kết, đảm bảo không vượt quá mức thiệt hại thực tế, trừ khi có thỏa thuận khác. Ví dụ, khi tham gia hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, số tiền chi trả có thể giúp gia đình người thụ hưởng giảm gánh nặng kinh tế trong trường hợp bất trắc xảy ra.
- Theo mẫu cố định: Cuối cùng, hầu hết các loại hợp đồng bảo hiểm được xây dựng theo mẫu chuẩn, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. Tuy nhiên, trong trường hợp hợp đồng tự nguyện, các điều khoản có thể linh hoạt hơn, phụ thuộc vào chính sách từng doanh nghiệp.
4. Quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng bảo hiểm
Các loại hợp đồng, ví dụ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ cá nhân là một cam kết dài hạn, nên việc hiểu rõ các quyền lợi & nghĩa vụ trong hợp đồng rất cần thiết để đảm bảo quyền lợi của cả hai bên. Cụ thể:
4.1. Quyền lợi và nghĩa vụ doanh nghiệp bảo hiểm
Quyền lợi của doanh nghiệp trong các loại hợp đồng bảo hiểm bao gồm:
- Được yêu cầu bên mua bảo hiểm cung cấp đầy đủ và chính xác thông tin liên quan đến sự kiện bảo hiểm.
- Được thu phí bảo hiểm đúng theo các điều khoản đã thỏa thuận và trong thời gian quy định trong hợp đồng.
- Có quyền từ chối bồi thường nếu sự kiện bảo hiểm xảy ra ngoài phạm vi và giới hạn trách nhiệm bảo hiểm đã được ghi rõ trong hợp đồng.
- Có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng bảo hiểm khi có căn cứ hợp pháp và tuân thủ các điều kiện trong hợp đồng đã ký kết.
- Có thể yêu cầu bên mua thực hiện các biện pháp phòng ngừa rủi ro và giảm thiểu tổn thất trong suốt thời gian tham gia bảo hiểm.
- Được yêu cầu người thứ ba hoàn trả số tiền bảo hiểm đã chi trả cho bên mua khi sự kiện thiệt hại là do hành vi của bên thứ ba đối với tài sản hoặc trách nhiệm dân sự.
Nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm:
- Cung cấp giải thích chi tiết và rõ ràng về các điều khoản, quyền lợi, và nghĩa vụ của bên mua bảo hiểm trước khi ký hợp đồng để đảm bảo sự hiểu biết đầy đủ.
- Cấp giấy chứng nhận bảo hiểm và đơn bảo hiểm ngay sau khi hợp đồng được ký kết với bên mua.
- Thanh toán hoặc bồi thường cho bên được bảo hiểm đúng hạn khi sự kiện bảo hiểm xảy ra.
- Cung cấp lý do từ chối bồi thường hoặc thanh toán bằng văn bản khi có quyết định từ chối.
- Hợp tác với bên mua để giải quyết các yêu cầu bồi thường từ bên thứ ba trong trường hợp sự kiện bảo hiểm xảy ra.
4.1. Quyền lợi và nghĩa vụ bên mua bảo hiểm
Quyền lợi của bên mua bảo hiểm trong các loại hợp đồng bảo hiểm gồm:
- Được chọn lựa một doanh nghiệp bảo hiểm uy tín và hợp pháp hoạt động tại Việt Nam để thực hiện giao kết hợp đồng.
- Yêu cầu giải thích chi tiết về các điều khoản bảo hiểm trong hợp đồng trước khi ký kết.
- Nhận hợp đồng bảo hiểm đã ký kết cùng với các quyền lợi được quy định rõ ràng trong hợp đồng.
- Có quyền yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm bảo mật thông tin cá nhân đã cung cấp trong suốt thời gian hợp tác.
- Được yêu cầu bồi thường và nhận tiền bảo hiểm khi sự kiện bảo hiểm xảy ra, theo các điều khoản đã thỏa thuận trong hợp đồng.
- Có quyền chuyển nhượng hợp đồng bảo hiểm theo các điều kiện đã thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật.
Bên mua bảo hiểm cần thực hiện các nghĩa vụ sau:
- Cung cấp đầy đủ và chính xác thông tin cần thiết trong quá trình ký kết hợp đồng bảo hiểm để đảm bảo tính minh bạch.
- Thông báo ngay cho doanh nghiệp bảo hiểm khi có bất kỳ thay đổi nào liên quan đến hợp đồng hoặc ảnh hưởng đến việc thực hiện hợp đồng.
- Thông báo kịp thời về sự kiện bảo hiểm để đảm bảo quyền lợi được giải quyết nhanh chóng và đúng quy định.
- Nộp phí bảo hiểm đúng hạn và đầy đủ như đã thỏa thuận trong hợp đồng.
- Thực hiện các biện pháp cần thiết để giảm thiểu rủi ro và tổn thất, đồng thời thông báo cho doanh nghiệp bảo hiểm về các yếu tố có thể làm phát sinh trách nhiệm bảo hiểm.
5. Lưu ý quan trọng khi ký hợp đồng bảo hiểm
Để đảm bảo nhận đầy đủ các quyền lợi và tránh tình huống hợp đồng bảo hiểm bị vô hiệu, bạn nên lưu ý những điều dưới đây:
- Đọc kỹ nội dung hợp đồng: Đảm bảo hiểu rõ các điều khoản, quyền lợi, và trách nhiệm của cả hai bên. Đặc biệt, chú ý đến các mục loại trừ bảo hiểm và phạm vi bảo hiểm để tránh bị từ chối bồi thường khi có rủi ro.
- Khai báo trung thực thông tin cá nhân và tình trạng sức khỏe: Việc cung cấp thông tin không chính xác là nguyên nhân phổ biến khiến hợp đồng bảo hiểm bị vô hiệu, làm mất quyền lợi bảo hiểm sau này.
- Kiểm tra đầy đủ các điều khoản về hiệu lực hợp đồng: Đảm bảo hợp đồng có hiệu lực theo đúng thời gian thỏa thuận và tránh để hợp đồng bị vô hiệu do không tuân thủ thời hạn thanh toán phí bảo hiểm.
- Giữ lại bản sao hợp đồng và tài liệu liên quan: Lưu trữ các tài liệu liên quan để sử dụng khi cần tra cứu hoặc khi có tranh chấp xảy ra.
- Đảm bảo nắm rõ các điều kiện chấm dứt hợp đồng: Bạn nên kiểm tra kỹ các quy định về việc chấm dứt hợp đồng sớm để tránh mất quyền lợi hoặc bị phạt.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu được hợp đồng bảo hiểm là gì, có những loại nào cũng như nắm được quyền và nghĩa vụ khi tham gia. Nếu có bất kỳ điều khoản nào không rõ ràng, hãy yêu cầu nhân viên bảo hiểm giải thích chi tiết để tránh hiểu sai hoặc bỏ sót thông tin quan trọng nhé!
